Сяргей Сыс — паэт, далікатны і глыбокі, ягоную творчасць паспрабую коратка ахарактарызаваць неяк так:
Паэзія кахання і болю. Ён вельмі шчыра і востра пісаў пра інтымныя пачуцці, пра неўтаймоўнае жаданне, пра трагічнасць любові і адзіноты.
Блізкасць да зямлі і прыроды. У вершах шмат народных вобразаў, фальклорнай сімволікі, метафар з палёў, вады, дрэў, жывёл.
Калі коратка, то творчасць Сыса — гэта паядынак любасці і смерці, эротыкі і трагічнага адзіноцтва, светлай пяшчоты і чорнай тугі. Каханне ў Сяржука Сыса — гэта боль і асалода ў адным, агонь, які ён не хацеў і не мог патушыць.
Асаблівасці творчасці
Экзістэнцыйнасць і шчырасць. Вершы Сяржука Сысa часта — роздумы над сваім месцам у свеце, над болем, над стратамі і над тым, што такое дом. Ён не адмаўляецца ад асабістых і сумных момантаў, але праз іх імкнецца знайсці сэнс.
Вобразная паэзія з рэальным жыццём. У вершах — дэталі пераезду, жахаў, уцёкаў, фізічнага і псіхалагічнага болю, але і момантаў надзеі…
Тэрмін “хатa”/ “дом” як сімвал. У яго зборніку DOM слова “дом” — не пра проста фізічную хату, а пра месца, дзе табе добра, пра ўнутраную бяспеку, пра сувязь з людзьмі. Гэта тое, што паэт перажывае цяпер, як нешта страчанае і адначасова шукаемае.
Язык і стыль
Ён карыстаецца мовай, якой чытаюць і адчуваюць: не вельмі “ускладненай”, але насычанай эмоцыямі, вобразамі, метафарамі, часам — простая, часам — складаная ў сэнсах. У яго шмат лірыкі, разважанняў, нават болю, але супраць гэтага — унутраная сіла і годнасць.
Грамадзянская і праваабарончая пазіцыя. Ён не проста паэт “для сябе”, ён удзельнічае ў жыцці сваёй краіны, перажывае яе, выступае за правы людзей, волю. Гэта адчуваецца, бо шмат яго твораў — рэакцыя на палітычныя падзеі, на пераслед, на ўцёкі.
Што можа быць крытычным
Ён жыве ў выгнанні, гэта значыць, што частка таго, што было “на месцы” — у кантэксце Беларусі, у кантакце з чытачом, з мовай, з культурай — можа быць згублена. І гэта можна назваць выклікам.
Некаторыя могуць казаць, што яго вершы пераплываюць межы, што гэта змяншае лакальную “чувасць” (адчуць зямлю, мову, мясцовасць). Але на справе ён балансуе паміж асабістым і агульным.
Карацей кажучы: Сяржук Сыс — паэт, які не баіцца быць у болі, які імкнецца захаваць чалавечнасць, годнасць і мастацкую шчырасць у складаных умовах. Яго творы — добрае спалучэнне лірыкі, грамадзянскай пазіцыі і асабістых перажыванняў.
Праваабарончы кантэкст/сацыяльная і асабістая адказнасць
Сяржук Сыс не можа аддзяліць сябе як паэта ад сябе як праваабаронцы. Пережытыя прыгоды, пераследы, затрыманні, страх — усё гэта ўтварае фон яго паэзіі.
Вершы — гэта спосаб гаварыць пра агульнае праз асабістае: гісторыя аднаго чалавека як частка гісторыі людзей Беларусі, якія вымушаныя ісці на крайнія крокі.
Стылістычныя прыёмы
Фіксацыя часу і месца пад вершамі — натуралістычны прыём: робіць твор адчувальным “сведчаннем”, сведкам гістарычных, жыццёвых перамен.
Вобразнасць праз простыя, але моцныя дэталі: чорны плед, межы, чужыя вокны, вокны чужой кватэры, сябры, якія побач, але ў той жа час — дыстанцыя.
Кантраст паміж мінулым і сучасным, паміж “тут” і “там”: Беларусь і выгнанне, дом і чужына.
Эмоцыянальны тон: не драматычнасць дзеля таннага эфекту, але шчырасць, сумленне, узважанае выказванне.
Мінімалізм у рэчах, у матэрыяльным — але багацце ў ўнутраным свеце, ва ўспамінах, у адносінах.
Не ўсе чытачы могуць лёгка перажыць той эмацыйны цяжар, які нясуць вершы — для часткі яны могуць здавацца вельмі моцнымі, цяжкімі.
Поспех “пошуку дома” можа быць сімвалічным, але рэальна фізічна дому няма, і гэта стварае псіхалагічны напружанне.
Карацей, няхай паэт ідзе сваім шляхам, да новых і багатых творчых адкрыццяў.
А. Шчыракоў, чытач